We gaan verder met een historisch overzicht van de Gereformeerde school.
· 1900 – In de Tweede Kamer der Staten Generaal wordt de leerplicht aangenomen. 50 leden stemmen voor en 491eden tegen!
Er is dit jaar uitbreiding van het onderwijzend personeel tot 4 personen en er zijn ongeveer 200 leerlingen.
· 1901 – De heer C.M. van Rees, bestuurslid, heeft de handwerkklas bezocht. Hij meende dat ze daar wel aardig bezig waren, doch vond dat de juffrouw wat vroeg eindigde.
Op 7 februari treedt H.M. de Koningin in het huwelijk met Hertog Hendrik van Mecklenburg. leder kind kreeg chocolademelk, 2 eierkoeken, 1 taartje, 1 busje flikjes, 1 sinaasappel, bruidsuikers en een feestplaat.
Op 1 april is Hermanus de Jong naar school gegaan.
Deze Hermanus de Jong is geboren te Sliedrecht op 31 maart 1895. Hij was een zoon van Jan Johannis de Jong en Kornelia Lanser. Hermanus is getrouwd te Sliedrecht op 16 augustus 1921 met Elizabeth van Bergeijk die eveneens te Sliedrecht op 4 februari 1900 geboren is. Zij was een dochter van Joannis van Bergeijk en Barbera de Haan.
Uit het huwelijk van Hermanus en Elizabeth kennen we de volgende drie kinderen:
1. Kornelia, geboren te Sliedrecht op 18 december 1922.
2. Barbera, geboren te Sliedrecht op 14 februari 1926.
3. Johanna, geboren te Sliedrecht op 14 februari 1926.
4. Jan, geboren te Sliedrecht op 18 december 1932.
Op een bejaardenmiddag, rond 1967, verhaalde de heer De Jong de volgende herinneringen van zijn eerste schoolbelevenissen.
“1 april 1901 naar school gebracht door moeder. De school stond achter de Gereformeerde Kerk. Daar ging ik, op mijn best gekleed, een mooie blauwe pet op met zwarte klep. Niet zoiets als sommige dominees op hun hoofd hebben als ze de preekstoel beklimmen; daar zit geen voor- of achterkant aan.
Ons werd geleerd zeer beleefd te zijn tegen de meesters. Als we op de dijk mijnheer Prins of Kalis tegenkwamen, moesten we de pet afnemen en beleefd groeten. Als we soms eens de burgemeester aan zagen komen, moesten we netjes blijven staan, met de pet af, en zeggen: “Dag mijnheer de burgemeester!” Tegenwoordig zeggen ze niets, of: “Daar heb je Chris…”. (Van Hofwegen was destijds de Sliedrechtse burgemeester).
Als er een politieagent aankwam, vluchtten we maar gauw een stoep in. Die hadden het altijd op schooljongens voorzien. In onze tijd waren er twee, één voor het ‘boveneinde’ en één voor het ‘benedeneinde’. Tegenwoordig zijn er zeker 25 en ze hebben soms nog de handen vol!
De jongenshoofden waren geheel kortgeknipt of met een klein kuifje. Dit was voor de reinheid op het hoofd. Tegenwoordig hebben ze het daar niet meer over; wie weet wat er tussen die lange haren woont!?
We hadden als bovenmeester meester Bokhout. Die was in onze ogen ijselijk vroom. Daar mocht niets van, veel strafregels schrijven. We maakten ze thuis al in voorraad. Huiswerk kregen we niet. Als je straf kreeg, was het schoolblijven of zwaar arrest op de zolder in het huis van meester Bokhout. Dan ging het luik dicht, totdat het de meester beliefde naar boven te komen. Als je niet naar huis mocht, kreeg je op zolder een boterham. Maar het ergste was, als de meester boven kwam en hij aan het vermanen ging. Tenslotte moest je bidden om vergeving. Wij vonden het heel goed toen hij in december 1906 naar Tilburg vertrok.
Toen kwam meester Van Neutegem. Die was streng, maar niet zo femelachtig. Kort, krachtig en meestal was je in één keer genezen!”
· 1902 – Het schoolgeld is voor veel gezinnen een zwaar offer; 1 kwartje per week is een groot bedrag. Daarom zijn er veel betalingsmoeilijkheden.
Toch doet het bestuur de uitspraak: “God eist vervulling van de door ons afgelegde dure eed tot opvoeding onzer kinderen. Dit gaat zelfs boven kleding, ja, zelfs boven voedsel.”
· 1903 – “Kunnen wij voor de kinderen uit de hoogste klassen eens een uitstapje organiseren”, is de vraag van het bestuurslid, de heer Rijsdijk.
Men zal toch eens informeren bij de directie van Fop-Smit, hoeveel het kost om 40 tot 80 kinderen te vervoeren.
Het Christelijk onderwijs wordt vanuit Den Haag al enigszins gesubsidieerd. Er zijn diverse voorwaarden waaraan men moet voldoen en die nauwkeurig gecontroleerd worden. De wet vraagt bijvoorbeeld 3 m³ lucht voor elk kind. Teneinde hierop aanspraak te kunnen maken, moet het bestuur de zolder in één van de lokalen verleggen, om zo meer kubieke meter inhoud te verkrijgen.
· 1904 – De school wordt maandelijks bezocht door 2 bestuursleden; zij rapporteren dat vier ogen in 1 boekje staren, maar de financiën zijn niet toereikend om meer exemplaren aan te schaffen. Er wordt gesproken over nieuwbouwplannen.
· 1905 – De knapenvereniging doet een verzoek om een lokaal te mogen gebruiken voor hun vergaderingen. Dit wordt toegestaan onder de volgende voorwaarden;
1. dat zij zich als ‘Christen knapen’ zullen gedragen
2. niet in de kastjes tasten
3. nimmer op de banken staan.
Omdat er ook kinderen van Christelijk Gereformeerde ouders op school zijn die niet het volle schoolgeld kunnen betalen, wordt aan deze kerk verzocht, evenals de Gereformeerde Kerk, door middel van het houden van een collecte, bij te dragen in de schoolkas.
Door de regering wordt weer een stapje in de rechtsgelijkheid op onderwijsgebied gezet. De minimum jaarlonen van het hoofd der school en de verplicht aangestelde onderwijskrachten van het ‘bijzonder onderwijs’ komen geheel voor rekening van het Rijk.
· 1906 – Een leerling is lijdende aan difteritus. De overheid eist dat de leermiddelen vernietigd worden.
Op 1 oktober deelt bovenmeester Bokhout mee, dat hij een benoeming als hoofd der school heeft aangenomen in Tilburg. Het tijdperk Bokhout wordt hiermee afgesloten.
Uit 30 sollicitanten wordt de heer A. F. van Neutegem uit Zutphen als opvolger gekozen. Op 2e Kerstdag bezoekt de heer Van Neutegem met echtgenote Sliedrecht. De heer Van Rees haalt hen met het rijtuig van de trein af.
Adrianus Florus van Neutegem werd geboren te Ridderkerk op 2 juli 1881. Hij is overleden te Sliedrecht op 13 oktober 1937. Hij was een zoon van Teunis van Neutegem en Geertje Plaisier. Adrianus Florus was gehuwd met Margaretha Helena Duijser die te Zwijndrecht op 22 maart 1880 geboren werd. Uit dit huwelijk kennen we de volgende kinderen:
1. Daniël, geboren te Sliedrecht op 13 januari 1908.
2. Arnoldus, geboren te Sliedrecht op 2 december 1909.
3. Geertje, geboren te Sliedrecht op 24 november 1911.
4. Barbera, geboren te Sliedrecht op 8 november 1913.
5. Adrianus, geboren te Sliedrecht op 13 mei 1916.
6. Johannes, geboren te Sliedrecht op 29 maart 1919, overleden aldaar op 13 april 1921.
7. Maria, geboren te Sliedrecht op 5 januari 1921.Zij is getrouwd te Sliedrecht op 23 september 1941 met J. B. Welmers, geboren rond 1907.
8. Margaretha, geboren te Sliedrecht op 21 juli 1923, begraven aldaar op 28 augustus 1986.
· 1907 – Op 1 februari wordt het nieuwe hoofd der school geïnstalleerd.
Met toespraken van het bestuur en de zegenbede uit Ps. 134 : 3, gezongen door de jeugd, wordt bovenmeester A. F. van Neutegem ingehaald. De kinderen worden hierna verrast met een sinaasappel en een kokosmakroon.
Er komen ook lange bestuursvergaderingen voor.
De heer J. de Haan, secretaris, schrijft aan het einde van de notulen van 20 maart het volgende: “‘Plat gezeten en suf gedacht, werd de avond met dankzegging besloten.”
Op 20 september is het heiwerk begonnen voor de nieuwe school. Op 23 oktober wordt de eerste steen gelegd door de heer A. Meyer, als oud-strijder voor het Christelijk onderwijs.
De school wordt door aannemer A. Verhoef uit Vlaardingen gebouwd: Dit voor de somma van
f 10.622,-.
· 1908 – Het aantal leerlingen bedraagt 234.
Het personeel bestaat uit: A. F. van Neutegem (hoofd der school), C. de Boer geboren 06-03-1880, H. A. Broekzitter geboren 15-03-1884, W. Kok geboren 17 -12-1885, J. N. F. van Orunen geboren 12-02-1888.
Omdat de schoolbanken geverfd moeten worden, krijgen de kinderen een week extra vakantie.
wordt verzocht dit in de gebeden te gedenken.
“Op 1 april is de nieuwe school geopend en plechtig ingewijd door vele aanwezige heren en dames en belangstellenden.’ Zo begint het verslag in het notulenboek. Burgemeester Van Haaften, Ds. Bos, Gereformeerd predikant, Ds. Van Drunen, Christelijk Gereformeerd predikant en Ds. Ten Kate, Nederlands Hervormd predikant, zijn aanwezig .
In de avondvergadering is het feest voortgezet. In groten getale zijn de leden gekomen; zij worden allen onthaald op heerlijke chocolademelk met nog meer lekkernijen. Bestuursleden en onderwijzend personeel verzorgen de avond.
Meester Broekzitter laat allen, onder orgelspel, de kracht van zijn longen waarnemen. De aanwezigen worden verrast door ‘spiegelende voordrachten’ en dankbare woorden dat deze nieuwe school in gebruik is genomen. Het geheel is een geslaagde avond. Tot besluit wordt Ps. 72 : 11 gezongen.
· 1909 – Op de ledenvergadering merkt de heer Van de Vlies op dat het wel wenselijk is een begroting te maken van uitgaven en inkomsten. De penningmeester, de heer C. M. van Rees, antwoordt: “Dit blijkt zo vaak een wassen neus te zijn!’
De Gereformeerde Jongelingsvereniging ‘Eén is Uw Meester’ houdt op 25 november haar jaarfeest in de vestibule van de school.
· 1910 – Ds. R. van de Kamp, Gereformeerd predikant, vraagt de kerkenraad hoe te handelen met briefjes die hij wekelijks ontvangt van de politie. Deze vermelden namen van personen, welke doelloos des zondagsavonds in de Kerkbuurt rondlopen.
Het salaris van het hoofd der school wordt verhoogd tot f 1.000,- per jaar.
Op 15 juli is in ons land de 1000e School met de Bijbel te in Vreeland geopend.
· 1911 – Bovenmeester Van Neutegem vraagt een nieuw behangetje in de keuken en wil dit er zelf wel tegen plakken. De zelfwerkzaamheid wordt niet passend gevonden. De erevoorzitter, Ds. Van de Kamp, zegt ‘dat dit beter aan den behanger past’!
· 1912 – De ‘vakschool’ voor meisjes wordt geopend.
De aanschaf van leermiddelen wordt altijd omringd met financiële zorgen. Zo vraagt de heer G. Smelt of er bij aanschaf van krijt en pennen ook korting kan worden gegeven bij grotere afnamen.
De heer A. van Wijngaarden (boekhandel) zegt dat bij 10 gros 5% wordt gegeven. Nu is het hek van de dam. De heer Van Rees, bestuurslid, meent dat dan ook de schriften wel goedkoper ingekocht kunnen worden.
De erevoorzitter, Ds. Van de Kamp, zegt dat men niet te krenterig moet zijn. Het geeft soms financiële, maar ook geestelijke schade!
Er zijn dit jaar 268 leerlingen.
Over de besneeuwde schoolstoep volgt een lange discussie. Er is veel genot voor de schooljeugd, maar ’s avonds is er overlast voor de ouderen. Men besluit de jeugd een kleine baan te geven en de rest met scherp zand te bestrooien.
Uit het jaarverslag blijkt dat slechts één leerling door de dood werd ontnomen en de school gevrijwaard bleef van langdurige of besmettelijke ziekten.
· 1913 – Het gaat niet goed in het bestuur. Er zijn nogal wat spanningen. De heer H. H. Kalis zegt: ‘Ik ben nog maar 1 jaar in het bestuur, maar ik constateer dat het goddeloze vergaderingen zijn.’ Over één van de bestuursleden wordt op een ledenvergadering gezegd: ‘Hij heeft een stok met gouden handvat en voorts één van ijzer, waarmee hij slaat als men hem durft tegenstaan!’ Op 20 november treedt het bestuur in zijn geheel af na jarenlange interne strijd. Een nieuw bestuur wordt op 24 november gekozen.
· 1914 – In augustus breekt de Eerste Wereldoorlog uit. Algehele mobilisatie.
· 1915 – Er moet rekening gehouden worden met onverwachte komst van militairen, daar de school door bevoegde autoriteiten in ogenschouw is genomen. De laatste maanden van het jaar is er veel verzuim door de mazelen onder de jeugd. Er is uitbreiding van onderwijs: 13 leerlingen nemen deel aan de Franse les.
· 1916 – Er wordt voor het eerst gesproken over een ouderavond .
· 1917 – De nieuwe grondwet geeft in een herzien onderwijsartikel aan, dat het bijzonder algemeen lager onderwijs, naar dezelfde maatstaf als het openbaar onderwijs, van rijkswege zal worden bekostigd.
Er wordt niet meer op leien geschreven. In de eerste klas beginnen ze met potlood en in de tweede klas schrijven de kinderen met inkt. Het gemeentebestuur bericht dat het van 21 december tot 7 januari alle openbare scholen vakantie geeft, in verband met schaarste van kolen. Besloten wordt dit besluit te volgen.
· 1918 – Het schoolgeld is nog f 0,20 per week. In januari is de U.L.O. (Uitgebreid Lager Onderwijs) begonnen met 30 leerlingen. De eerste ouderavond wordt op 13 februari gehouden .
In Nederland heerst de ‘Spaanse griep’. Als gevolg hiervan is de school 3½ week gesloten. Van het onderwijzend personeel overlijdt niemand. Tijdens deze epidemie overlijden:
Maria Hoeflaak, 8 jaar; Maria de Raadt, 10 jaar; Arina de Raadt, 7 jaar en Cornelis Guis, 6 jaar.
· 1919 – De school wordt verbouwd door er een verdieping op te bouwen en zo meer ruimte te hebben voor het Middelbaar Uitgebreid Lager Onderwijs. Op 17 september wordt dit gedeelte in gebruik genomen.
. 1920 – Op 30 juni wordt in de Tweede Kamer der Staten Generaal de wet aangenomen betreffende de gelijkstelling van openbaar en bijzonder (christelijk) onderwijs. Door velen wordt dit gezien als een bekroning van het werk en een verhoring van het gebed.De ‘schoolstrijd’is ten einde.Aan de kerkenraden van de Gereformeerde en Christelijk Gereformeerde Kerk wordt verzocht dit in de gebeden te herdenken.