De totstandkoming van Sliedrechts Oude Uitbreiding buitendijks
Uitbreidingsplan Sliedrecht
Eerder lieten we U met de plannen van “Sliedrecht Vooruit” ten aanzien van de uitbreiding van Sliedrecht kennismaken.
Op grond daarvan benoemde de Raad een commissie, welke de plannen aan een nader onderzoek moest onderwerpen en vervolgens diende te kijken naar de mogelijkheden voor de gemeente Sliedrecht.
In de Merwebode van 30 november 1912 troffen we onderstaand verslag aan:
Verschenen is het Rapport der Raadscommissie ter zake de motie “Sliedrecht Vooruit”, d.d. 26 Augustus 1912.
In de Raadsvergadering van 15 Mei 1911 werd met algemene stemmen aangenomen een voorstel van den heer Johs. Kraaijeveld, luidend.”De Raad der gemeente Sliedrecht besluit: eene commissie te benoemen om te onderzoeken wat er gedaan kan worden ten einde Sliedrecht te geven, datgene wat besproken is in de laatst gehouden vergadering van “Sliedrecht Vooruit”.
Dit naar aanleiding eener door de vereeniging “Sliedrecht Vooruit” met algemeene stemmen aangenomen motie luidend als volgt.
“De openbare vergadering der vereeniging “Sliedrecht Vooruit”, gehouden op 28 april 1911 in het lokaal van den heer O. den Boer – gehoord de uiteenzetting van een schema tot een plan tot uitbreiding der gemeente Sliedrecht, door den secretaris der vereeniging, spreekt den wensch uit,
dat de gemeente dit plan in behandeling zal nemen en zal onderzoeken of het voor uitvoering vatbaar is en dat zij in het bevestigend geval de middelen zal beramen om tot uitvoering te geraken”.
Men besloot, zoals uit het voorgaande bleek, deze motie ter kennis te brengen van de gemeente en de burgerij.
In de daarop volgende raadsvergadering werden de heeren P.Langeveld, A. Prins Thz., L. van Haaften, E. van Noordenne en A. P. Volker Pz., tot leden der bovengenoemde Raadscommissie benoemd.
In hare eerste vergadering, gehouden op 23 Juni 1911, waarin tot voorzitter der commissie bij acclamatie de heer P. Langeveld werd aangewezen, werd uitvoerig de haar opgedragen taak om te onderzoeken in hoeverre de plannen van “Sliedrecht Vooruit” voor uitvoering vatbaar zijn, besproken, die naar hare meening ernstige overweging en een degelijk en uitgebreid onderzoek verdienden.
Algemeen deelt de commissie het gevoelen van de vereeniging ” Sliedrecht Vooruit ” dat de uitbreiding van Sliedrecht moet gezocht worden zonder eenigen twijfel buitendijks.
Blijkens het plan der vereeniging “Sliedrecht Vooruit” om het geheele Middeldiep tot eene breedte van 100 meter bij eene lengte van 1100 meter uit te baggeren en het opgezogen zand op de Kerkeplaat te brengen, zal worden verkregen:
1e een haven;
2e een terrein gelijk aan de Kerkeplaat, groot pl.m. 75000 vierkante meter.
Hoewel het groote nut hiervan inziende meent de commissie met het oog op het woningvraagstuk in deze gemeente, dat havenaanleg niet voorop moet worden gesteld doch dat in de eerste plaats met de belangen van de volkshuisvesting rekening gehouden moet worden en dat deze belangen dringend eischen een uitbreiding buitendijks.Met het oog op de uitbreiding der gemeente kwam het de commissie ook minder wenschelijk voor de haven te projecteeren op de wijze als door ” Sliedrecht Vooruit ” is geschetst , omdat daardoor slechts een klein gedeelte buitendijks voor bebouwing in aanmerking komt en een groot gedeelte buitendijks gelegen terreinen voorgoed door een breede haven van het overige gedeelte van de gemeente zou worden afgesneden. De commissie heeft overwogen een haven te ontwerpen met voldoende bergruimte, die gemakkelijk van alle zijden toegankelijk is.
Dringend bestaat evenwel de behoefte aan geschikt bouwterrein; dat alhier woningnood bestaat, behoeft niet te worden aangetoond, is van algemeene bekendheid. De in den polder (binnendijks) gelegen gronden zijn daarvoor geheel ongeschikt; geen gezonde woningbouw is daar te verkrijgen met ’t oog op den afvoer van water en fecaliën; de drassige bodem is veel te laag om een behoorlijk rioleerstelsel in te voeren, vandaar dat de buitendijks gelegen terreinen zijn aangewezen voor uitbreiding, waar plaats is voor 4 à 5000 zielen en de gemeente de eerste 25 jaren zal zijn geholpen.
Waar art. 28 der Woningwet aan onze gemeente de verplichting oplegt tot het vaststellen van een uitbreidingsplan acht de commissie het daarom noodzakelijk thans tot de vaststelling van een uitgebreid plan over te gaan en tevens om tot aankoop of onteigening van al de in het plan begrepen gronden te besluiten.
Het gemakkelijkst valt toch de uitbreiding te regelen waar de gemeente een groot grondbezit heeft en dus zelf de bouwterreinen voor exploitatie in gereedheid kan brengen.
De commissie heeft na verschillende besprekingen een schets ontworpen van een uitbreidingsplan, omvattend behoudens enkele perceelen de geheele Kerkeplaat en de Huibert de Baatsplaat.
Een nadere uitwerking van het plan werd gedaan door de heer C. F. Sepmeyer, hoofdopzichter van gemeentewerken te Dordrecht.
Het plan omvat:
Eene wijk voor het bouwen van arbeiderswoningen, een villapark, handels- en industrieterreinen en den aanleg van een haven.
De gronden benoodigd voor de uitvoering van deze werken zijn gelegen buitendijks, tusschen het Kleine Diep en de rivier de Merwede.
De bedoeling van de commissie is voorlopig het middengedeelte het eerst in uitvoering te brengen, door onmiddellijk de geheele haven in orde te maken, de Kerkeplaat in haar geheel voor bouwterrein in te richten, het gedeelte van een villapark langs den hoofdweg gelegen op te hoogen en een weg aan te leggen door de handels- en industrieterreinen, zonder deze terreinen op te hoogen, terwijl toch de onteigening zich uitstrekt over het geheele straks aangegeven plan.
Beschrijving van het plan. De hoofdtoegangsweg naar de aan te leggen terreinen en haven is ontworpen in het verlengde van de Stationsweg vanaf den dijk loodrecht op den stroomlijn van de rivier.
Hierdoor wordt een korte verbindingsweg vanaf de rivier (aanleg stoombooten) naar het centrum der gemeente verkregen.
Vermits de stroom in het Kleine Diep niet onderbroken mag worden, heeft de commissie geoordeeld, dat een brug ter breedte van 8 m voldoende is.
De hoogte van de brug is ontworpen 4 m plus N.A.P., zijnde het profiel, waartoe alle voor bouwterrein bestemde gronden zullen moeten worden opgehoogd. om voortdurend watervrij te liggen.
Wijk Arbeiderswoningen
De wijk voor het bouwen van arbeiderswoningen wordt begrensd ten noorden door het Kleine Diep, ten zuiden door de haven en ten oosten door den hoofdweg. Zij beslaat met de wegen en pleinen eene oppervlakte van circa 8,5 ha en is verdeeld in 11 bouwblokken, 2 pleinen en een paar plantsoentjes. De hoofdwegen hebben een breedte van 15 m, de overige een breedte van 12 m. Deze wegen zijn alle gedacht steenslagwegen te zullen worden met Quenast tegeltrottoirs en hardsteenen trottoirbanden.
Plein
Onmiddellijk vanaf den hoofdweg bevindt zich een plein ter grootte van 71 are; door de zeer gunstige ligging van dit plein is het voor allerlei doeleinden bruikbaar. De afstand van dit plein tot de Ned. Herv. Kerk bedraagt ca. 120 m.
Het tweede plein, dicht bij de havenmonding ontworpen, is groot 17,5 are en kan gebruikt worden voor opslag en voor te lossen en te laden scheepsgoederen enz.
De bouwblokken zijn niet lang en ter breedte van minstens 35 m geprojecteerd, zodat ruime toetreding van licht en lucht mogelijk is. De gezamenlijke grootte van deze bouwblokken bedraagt ruim 4 ha.
Voor afvoer van faecaliën, wasch- en regenwater is een rioleering aangenomen van eivormige cement-riolen.
Aanbeveling verdient het, dat de gemeente in deze wijk een zekere oppervlakte reserveert voor den bouw van een school.
Villapark
Een terrein bestemd voor villa’s of andere meer kostbare huizen, is gedacht ten oosten van den hoofdweg en wordt ten noorden begrensd door het Kleine Diep en ten zuiden en oosten door de rivier de Merwede.In deze wijk is een park aangenomen met wandelwegen, waterpartijen, een fontein, enz., dat een publiek wandelpark ook voor de gemeente Sliedrecht aanbeveling verdient, behoeft wel geen nader betoog.
Het geheele terrein voor het villapark is met wegen, waterpartij en park groot ca. 18 ha en is verdeeld in 20 bouwblokken.
De wegen zijn geprojecteerd ter breedte van 20 m voor genoemde hoofdweg en den weg langs de rivier, en 15 m voor alle overige wegen; deze wegen zijn ook alle bedoeld verhard te zijn met steenslag en aan beide zijden te zijn aangelegd met trottoirs van Qeunast-tegels. Op het plan zijn langs de hoofdwegen de voortuintjes aangegeven.
Voor eersten aanleg zouden alleen in aanmerking komen de terreinen onmiddellijk grenzende aan den hoofdweg. Deze hoofdweg is geprojecteerd ter breedte van 20 m met wandelpad of plantsoen in het midden, 2 rijwegen van 6 m en trottoir ter breedte van 2,5 m.
Handels- en industrieterreinen
Ten zuiden van den geprojecteerden haven bevinden zich op het plan de handels- en industriegebieden, grenzende aan de rivier en aan den hoofdweg.
Deze terreinen zijn gunstig voor allerlei doeleinden gelegen, daar ze onmiddellijk aan de rivier of de haven grenzen; de totale te verhuren of te verkopen oppervlakte bedraagt ruim 13 ha. Midden door deze terreinen is een weg aangegeven ter breedte van 15 m. Deze weg loopt van den hoofdweg naar de invaart van de haven.
Op het plan is verder nog aangegeven ten westen van de haven eene uitbreiding voor arbeiderswijk en voor handels- en industrieterreinen.
Haven
De haven is ontworpen ongeveer in ’t midden van bovengenoemde terreinen.
Hierdoor kunnen de handels- en industrieterreinen aan beide zijden aan het water gelegen zijn en de arbeiderswijk direct aan de haven grenzen.
De invaart der haven, in zuidwestelijke richting geprojecteerd, maakt het mogelijk dat te allen tijde de schepen gemakkelijk kunnen binnenkomen, terwijl bij uitvoering van het eerste gedeelte geen brug noodig blijkt om alle terreinen te bereiken, behoudens de hiervoren genoemde brug.
De haven heeft een lengte van 565 m bij een breedte van 100 m; de invaart is 300 m lang en 50 m breed. De totale oppervlakte grond, benoodigd voor den aanleg van deze haven en monding bedraagt ca. 7,5 ha; aan oppervlakte voor ligplaats van schepen, komt – gerekend bij een waterstand van N.A.P. – beschikbaar 6,5 ha.
Voor de bodemdiepte der haven is aangenomen 3,50 + N.A.P. en voor voortdurende doorstrooming van de haven is een sluisje in den noord-oosthoek onder den hoofdweg geprojecteerd, dat in verbinding staat met het Kleine Diep.
In den noord-westhoek is open doorgang geprojecteerd, welke tevens een vaargeul vormt tusschen het Kleine Diep en de haven, bij latere uitvoering van het geheele plan is het nodig deze geul te overbruggen.
Beplanting
Het ligt voor de hand, dat bij de aangenomen breedte van de straten en pleinen eene beplanting kan worden aangebracht; hierbij dient alleen nog opgemerkt te worden, dat het aanbeveling verdient bij de keuze der boomsoorten met de breedte der straten rekening te houden.
De overgelegde kostenberekening, waaruit blijkt dat voor kosten van onteigening, het in orde maken van de haven, het opspuiten en in orde maken van de voorlopig tot bouwterrein bestemde gronden, het leggen van een weg door de handels- en industriegebieden, renteverlies gedurende de eerste jaren, geraamd worden op 635.000 gulden heeft de commissie tot de conclusie gebracht, dat de kosten voldoende zullen gedekt worden door de opbrengst van verkoop of in erfpacht geven van de beschikbaar geworden zeer gunstig gelegen terreinen.
Een grondbezit aldaar van 62 ha heeft voor de gemeente eene groote waarde.
De vraag of het plan met het oog op de kosten voor uitvoering vatbaar is, wordt mitsdien door de commissie bevestigend beantwoord.
Op vorenstaande gronden heeft de commissie de eer aan den Raad met volle vrijmoedigheid voor te stellen:
1e. Na het verstrijken van den termijn van de ter visie ligging bedoeld bij art. 28 der woningwet vast te stellen het ontwerp-uitbreidingsplan voor de Gemeente Sliedrecht.
2 e. Aan te koopen of te onteigenen al de in het plan begrepen perceelen gelegen buitendijks tusschen het Kleine Diep en de rivier de Merwede en omvattende de geheele Kerkeplaat en de geheele Huibert de Baatsplaat.
Aan U de mogelijkheid zelf eens na te gaan op welke wijze het plan in de loop der jaren in Sliedrecht verwezenlijkt werd of op een aangepaste wijze uitgevoerd is.