28 – Wederopbouw

Geschiedenis-2801Om na afloop van de Tweede Wereldoorlog zo spoedig mogelijk aan de slag te kunnen gaan met de wederopbouw van ons land wordt het in de Biesbosch verborgen baggermaterieel van Volker, Boskalis, de H.A.M. enz. naar de scheepswerven in Sliedrecht gebracht.
Met het opgekalefaterde materieel trekt men in 1945 onder andere naar het door een dijkbreuk getroffen Walcheren, een groot karwei voor de Sliedrechtse baggeraars. Pas in september 1946 zal de klus geklaard zijn. Als feestuiting wordt in de zaal ‘Schuttershof’ te Middelburg tijdens de afscheidsavond door de baggeraars een revue opgevoerd.

1945:
Dijk Westkapelle juist gesloten. De vuurtoren staat nog. De nieuwe dijk is nog maar een mager gevalletje. De oude dijk lag ongeveer aan de linkerrand van de foto. Het meer op de achtergrond is het overstroomde land.
Geschiedenis-2802Nederland gaat na de wereldbrand aan de ‘vooruitgang’ werken. Sliedrechtse baggeraars laten zich niet onbetuigd. Volker gaat aan de slag in Rotterdam. Boskalis heeft een groot aandeel in de uitbreiding van de hoofdstad. Vanuit o.a. de Sloterplas wordt zand opgespoten naar de terrei-nen van de nieuw te bouwen ’tuinsteden’ Slotermeer, Sloter-vaart, Osdorp, enz.

Schaars
In het eigen dorp begint de zoektocht naar de eerder tijdens de oorlog in de bodem verstopte spullen. Veel metalen voorwerpen zijn door zuren behoorlijk aangetast. Ingemetselde voorwerpen in de woningen of onder de vloeren komen wel goed weer te voorschijn. Ook aan diverse Sliedrechtse woningen is heel wat te herstellen. De scholen beginnen weer met de lessen, maar in de winter tijdens de vorst worden de kolen gespaard en blijven de scholen gesloten. Dit niet tegen de zin van de leerlingen! Scholen hadden overigens direct na de oorlog gebrek aan allerlei middelen, zoals speelgoed op de bewaarschool en papier op de lagere school. Levensmiddelen zijn nogal schaars en vaak alleen verkrijgbaar met daarvoor bestemde bonnen.

Geschiedenis-2803Vooruitgang
Vanaf 1947 worden de emmerbaggermolens vrijwel allemaal dieselelektrisch aangedreven. Op het gebied van de accommodatie voor de bemanning wordt na de oorlogsjaren grote vooruitgang geboekt! Wastafels met stromend water, douchecellen en kombuizen met stromend warm en koud water doen hun intrede aan boord. Veel zorg is tevens besteed aan de verwarming, de ventilatie en de isolatie.

Geschiedenis-2804In 1948 wordt herdacht dat het gemeentehuis aan het Dr. Langeveld-plein 25 jaar geleden in gebruik werd genomen.

Ter gelegenheid hiervan worden door de gezamenlijke Sliedrechtse baggermaatschappijen drie gebrand-schilderde ramen voor de trouwzaal aangeboden. Hierop zijn de diverse werkzaamheden van de baggeraars te zien. Naast de voordeur worden enige lantaarns geplaatst.

Geschiedenis-2805Kerk
In hetzelfde jaar vindt een heuglijke gebeurtenis voor de Rooms Katholieke bewoners van ons dorp plaats.
Nabij het viaduct van de rijksweg over de Stationsweg wordt een nieuwe stenen kerk gebouwd.
Deze vervangt het oude houten gebouw waarin tot nu toe de diensten worden gehouden.
Binnen een tijdsbestek van nog geen half jaar staat het gebouw er!

Geschiedenis-2806Einde veer
Per 1 januari komt er een eind aan het laatste van de vijf Sliedrechtse stoomveren. Op Den Hoek waren er in de gloriejaren twee Bovenveren. Een voor de FopSmitboten en een voor de stoomboot die op Heusden voer. Het derde was bij het Middelveer, het vierde nabij hotel-restaurant Bellevue en de vijfde in de rij was het Benedenveer te Baanhoek.
Het laatste veer dat opgeheven wordt, is dat van de Heusdense Boot. De veervrouw, Huibertje de Groot, van het ‘Heusische Veer’, nabij de gasfabriek wordt eervol ontslagen.

Geschiedenis-2807Koninklijk bezoek
Prins Bernhard brengt op 14 juli 1949 per auto een bezoek aan Sliedrecht. Op een toen nog onbebouwd gedeelte van de Merwesingel, ter hoogte van de huidige Piet Heinstraat, decoreert de Prins de helden en heldinnen van de verzetsstrijd. Mensen uit deze omgeving die nauw betrokken geweest zijn de bij de Biesboschcrossings.
Eenenzestig verzetsstrijders worden onderscheiden, waaronder acht personen uit Sliedrecht. Dit zijn J. de Landgraaf, J. Bakker, J. Visser, J. Meijer, D. H .van Gool, C. L. Bolijn, P. van Dam en A. Kunst.

Bijna een jaar daarvoor, op 30 augustus 1948, is Jan de Landgraaf (1921- 1979) uit Sliedrecht door Koningin Juliana onderscheiden met de Militaire Willemsorde vierde klas. Op de Sonsbeekheide te Arnhem wordt hem dit ereteken op 7 oktober 1948 door H.M. persoonlijk opgespeld tijdens dezelfde plechtigheid waarbij Prinses Wilhelmina gedecoreerd wordt met de Militaire Willemsorde eerste klas. Dertig keer heeft De Landgraaf met zijn kano de achttien kilometer lange Crossline bevaren. In samenwerking met anderen heeft hij als ondercommandant in de Biesbosch kleine groepen zwaar bewapende Duitsers overvallen, opgeborgen en streng bewaakt.

Rode Kruis
Juli 1950 kan de vereniging Het Nederlandsche Roode Kruis, afdeling Sliedrecht, de bouw van een eigen verenigingsgebouw aan het Burgemeester Drijberplein laten aanbesteden. Het werk wordt gegund aan de laagste inschrijver de firma P. van Houwelingen te Sliedrecht. Het ontwerp is van architect G. de Kluiver van het architectenbureau Groeneveld en De Kluiver te Sliedrecht. De officiële opening vindt plaats op zaterdag 17 maart 1951 in tegenwoordigheid van burgemeester Winkler, de wethouders, de gemeentesecretaris De Haas van Dorsser en een afvaardiging van het hoofdbestuur van het Rode Kruis. De openingshandeling – het hijsen van de Rode Kruisvlag wordt verricht door de kleinzoon (Dirk Zijp) van de in 1950overleden oprichter van de afdeling Sliedrecht, Dokter D. Zijp. Om de exploitatie van het gebouw rond te krijgen, moet er wel een verhuur plaatsvinden. L. de Jong krijgt het toezicht op het gebouw.

Geschiedenis-2808Weer hoog bezoek
Tijdens het streekbezoek aan de Alblasserwaard brengen Koningin Juliana en de Prins op 28 juli 1951een bezoek aan Sliedrecht. Zij bezoeken eerst het Hervormd Rusthuis aan de Stationsweg, waarna men naar het raadhuis vertrekt. Tegenover burgemeester Winkler uit H.M. haar bewondering voor het fraaie gebouw. Binnen bewonderen de Koninklijke gasten de gebrandschilderde ramen en luisteren zij naar een uiteenzetting over de baggerij door Adriaan Volker II. Met de Piet Hein – aan boord de Prinsessen Beatrix en Irene – vertrekt het Koninklijk Paar en hun gezelschap vanuit de Sliedrechtse haven. Het jacht vaart onder de enthousiaste toejuichingen van een duizendkoppige menigte langs het baggermaterieel naar het open water van de Merwede.

Geschiedenis-2809Kerktoren op instorten
In 1952 wordt Sliedrecht opgeschrikt door een schokkende gebeurtenis. In april wordt een ernstige bouwvalligheid geconstateerd van de eeuwenoude toren van de Grote Kerk. De godsdienstoefeningen moeten worden gestaakt. Er wordt dankbaar gebruik gemaakt van de gastvrijheid in de Gereformeerde Kerk in de Oranjestraat. Het zware verkeer wordt niet meer bij de toren toegelaten, het werd omgeleid via de Havenstraat en de Westerbrug.
Er wordt een speciale gemeenteraads-zitting belegd, omdat de toren in tegenstelling tot de kerk, gemeente-eigendom is. Men besluit tot restauratie van het historische bouwwerk. De kosten worden op f 60.000,- begroot.
Het oude schooltje – sinds lang gymzaal, kapperszaak en vergaderlokaal worden in overleg met het kerkbestuur afgebroken. Zo krijgt men meer ruimte in het centrum voor het toenemende verkeer. De voet van de toren wordt met een betonnen mantel verzwaard. Veel zeer oude stenen worden vervangen.

Geschiedenis-2810Bij de werkzaamheden worden twee sarcofagen gevonden. De zich daarin bevindende geraamten worden gedateerd uit de tijd van de Noormannen. De geheel gave sarcofaag gaat naar een museum in Leiden, de andere – beschadigde – behoudt de gemeente. Later is deze samen met de gevelsteen van het schooltje naar het Sliedrechts Museum verhuisd. Tijdens de restauratie worden nog meer menselijke resten gevonden.

In de torenkamer wordt de daar van oudsher aanwezige nor gesloopt. Hij was al zo’n 100 jaar niet meer in gebruik. Immers vanaf 1853 is een kerker onder het raadhuis in de Kerkbuurt in gebruik. Van de gelegenheid wordt gebruik gemaakt een nieuw gebouw voor het kerkbestuur achter de kerk te bouwen. Zoals in vroeger eeuwen het geval geweest was, wordt onder in de toren weer de toegangsdeur naar de toren zichtbaar. De consistoriekamer wordt iets ingekort en van een nieuwe gevel voorzien. Een paar banken geven voortaan de mogelijkheid, rustig gezeten onder de oude toren, het komen en gaan in Sliedrechts centrum te bekijken. Hierbij zullen zeker heel wat herinneringen aan vroeger worden opgehaald. Bij de ingangen van de kerk worden de klompenhokken verwijderd. De gevelstenen met het jaartal 1763 (herbouw van de kerk) komen bij de werkzaamheden weer tevoorschijn.

Groene Kruisziekenhuis
Geschiedenis-2811Geschiedenis-2812In 1952 doet de leuze ‘Voor het nieuwe huis van het Groene Kruis’ in Sliedrecht in kranten en folders de ronde. Met deze kreet wordt een actie onder de bevolking gevoerd, die rond f 60.000,- opbrengt. Het gemeentebestuur verstrekt de garanties voor de financiering van de bouwkosten voor een gemoderniseerd ziekenhuis. Op 12 november 1952 legt mevrouw A.K. Volker-Schuytemaker de eerste steen voor een nieuw te bouwen gedeelte. Zij doet dit met de woorden: ‘Ik wens, dat dit huis zal worden een huis van heul en heil en heelkunde in de hoogste zin van het woord’. Medio 1954 wordt de nieuwbouw van het ‘Groene Kruisziekenhuis’ in gebruik genomen. Veel strubbelingen zorgen er voor dat eerst op 7 november 1955 sprake is van een Sliedrechts gemeenteziekenhuis.

Geschiedenis-2813Brandweerkazerne
In 1951 zijn er plannen om een brandweerkazerne achter school 3, op de hoek Oranjestraat – Middeldiepstraat, te maken. Wegens financierings-moeilijkheden wordt de bouw evenwel uitgesteld. Men moet zich blijven behelpen met de houten brandweergarage achter de school. Het drogen van de slangen blijft ook een probleem. Gelukkig kan men soms gebruik maken van de nieuwe droogtoren in Papendrecht, terwijl men overweegt de warmte van het badhuis aan de Middeldiepstraat te benutten.

Voorjaar 1954 legt brandweercommandant G. G. Lanser wegens drukke werkzaamheden het commando neer.
De plaatsvervangende commandant A. Baars Azn. wordt tot zijn opvolger gekozen. Inmiddels is de bouw van een brandweerkazerne met droogtoren en bovenwoningen toch begonnen.

Geschiedenis-2814Middeldiep
Het gebouw verrijst aan het einde van het Middeldiep, dat daardoor al weer een stukje wordt ingekort. De toren is binnenwerks twee bij twee meter en voorzien van stijgijzers, bordessen en jukken. Het ontwerp is van architect Jac. C. van den Hout uit Sliedrecht. Het gebouw bestaat uit een garage met boxen, een werkplaats, een magazijn, een wachtlokaal en een garderobe, waarboven twee woningen voor de chauffeurs van de autospuiten. Voor het snelle uitrukken vindt men het van belang dat de chauffeurs zo dicht mogelijk bij de bergplaats van de spuiten wonen. De kazerne wordt boven de reinwaterkelder gebouwd. Er voor komt een plein, dat gelegenheid biedt met het materieel te oefenen. De ligging in het centrum is uitermate gunstig, ook dichtbij de haven en de bedrijven aan de Industrieweg. Sinds de oprichting van het korps is altijd dankbaar gebruik gemaakt van het open water in het centrum van de gemeente zoals het Kleine Diep, en vele gantels. In verband met de demping van het Kleine Diep moet wel naar andere waterwinplaatsen worden gezocht.

Bron:
De Tijd van Toen van Ir. W. Bos
Sliedrecht in oorlogstijd van J. A. Batenburg

Bewerkt door Bas Lissenburg