Sliedrechtse taalverschijnselen opzoeken
In 2006 verscheen een woordenboek van het Sliedrechts dialect, getiteld SLIERECHS VAN A TOT Z (ruim 8500 lemma’s). U kunt dit woordenboek inzien op deze website. Dit woordenboek is geconstrueerd vanuit een Exel database van het Sliedrechts dialect.
Een database die tot op de dag van vandaag nog steeds bijgewerkt wordt. Maar er is veel meer uit die database te halen. Alle Sliedrechtse taalverschijnselen kunnen nl. apart opgezocht en afgedrukt worden.
Desgewenst kunnen we u (zonder kosten) het Exel databestand van het Sliedrechts dialect toesturen; vergezeld van een handleiding hoe die taalverschijnselen te selecteren en uit te printen. Een mailtje naar pietpols@gmail.com is voldoende. Laat hem dan s.v.p. even weten hoe u het ontvangen wilt: per mail. op CD of op een USBstick
Hieronder een kort overzicht van de taalverschijnselen die te vinden zijn in de database.
- Zo zijn daar de verkleiningsuitgangen: -chie-, -echie-,– ie-, -jie-, -ksie-, -pie- -sie-, -tie-, -tjie-, Je kunt de betreffende woorden zo opzoeken en uitprinten vanuit de kolommen G, H, I, of J. van het Exelbestand.
- Zoek je de Sliedrechtse persoonlijke of bezittelijke voornaamwoorden ? Of de werkwoorden, zelfstandig naamwoorden, bijwoorden enz.? Ze zijn te vinden in de kolommen D en E.
- Het Sliedrechts heeft een veel grotere variatie aan klinkers dan het Standaard Nederlands (SN). Een voorbeeldzin:
Vraag maar eens aan Arie Baars hoe laat het laag water is in de haven.
Dat is in het Sliedrechts: Vraeg maor is aan Aorie Baers hoe laet het lêêg waoter is in de haove. - Andere Sliedrechtse klanken zijn oa.: -êê-(als in weer) -ôô- (als in door) -aai- en -aau-.
- Een interessante klinker is de -ôô- (als in door). In de tijd dat het Standaard Nederlands nog woorden met één of twee -o’s- kende, hadden de Sliedrechtse kinderen geen enkele moeite met de juiste schrijfwijze. Ze wisten: Op de deuren zitten sloten met één –o-, want die noem je in het Sliedrechts slote. Maar tussen de weilanden liggen slooten, met dubbel –oo-, want dat zijn in het Sliedrechts slôôte. Ook met de spelling van ij–ei en met au–ou hadden Sliedrechters geen enkele moeite, want ze worden in het Sliedrechts veschillend uigesproken. Dit alles is te vinden in de kolommen G, H, I, of J. van de Exceldatbase van het Sliedrechts.
- Zo zijn ook de woorden met klankverschuivingen en verdwenen medeklinkers op te zoeken in de kolommen G, H, I of J met de volgende
lettercodes:
ə woorden met een een stomme e, fəsoen.
j d = j, gleeje
eu oo = eu, zeun
oi ui = oi troi
v w = v vrat
-n verdwijnende n, aaigelijk.
-t verdwijnende t, aeverechs.
omme komme = komen
ulle schullep = schulp
urre durreps = dorps
zie horlozie
Alle woorden en uitdrukkingen hebben ook een thematische aanduiding gekregen.
Bijvoorbeeld, uitdrukkingen over geld en handel kunnen zo getoond worden. Je vindt ze in kolom A onder een zoekletter. Thema’s zijn:
a Arbeid,Werken.
b Boerenbedrijf.
c Gereedschap en keukengerei.
d Dieren
e Eten en drinken.
f Beroepen.
g Geld en Handel
h Het weer.
k Kleding.
l Lichamelijk
m Mensen.
n Sliedrechtse namen.
n at Natuur.
o Aan de waterkant.
q Uitstapjes.
r Kerk en geloof.
s Sport en spel.
t Tijd en plaats.
u De rest, niet in te delen.
v Vervoer, transport.
w Wonen.
Het Sliedrechts dialect heeft honderden woorden en uitdrukkingen die in vergelijkbare SN-vorm niet in de Van Dale voorkomen, of die een andere betekenis hebben dan het vergelijkbare SN-woord. Deze interessante taalschat is echter goed te traceren, omdat ze allemaal met een voorbeeldzin in kolom M van de database staan.